Tasavvur Qiling

2000-yillarda odamlar DVD ijaraga olib film tomosha qilishardi. Blockbuster degan yirik kompaniya dunyoni egallagan edi.
Lekin bir kichik startap – Netflix – oddiy obuna xizmatini taklif qildi. Avval ko‘pchilik e’tibor bermadi. Ammo bugun Blockbuster yo‘q, Netflix esa butun kino sanoatini egallab oldi.

Bu jarayonni olim Clayton Christensen Disruptive Innovation deb atagan.

#Disruptive Innovation Nega "Disruptive"?

“Disruptive” so‘zi buzish, ostin-ustun qilish degani. Bunday innovatsiya:

• Avval kichkina bozorni egallaydi
• Oddiyroq, qulayroq yoki arzonroq bo‘ladi
• Vaqt o‘tishi bilan asosiy raqiblarni ortda qoldiradi

#Tez Savollar va Javoblar

🔹 Bu faqat texnologiyami?
Yo‘q. Bu biznes modeli ham bo‘lishi mumkin (Airbnb mehmonxona sanoatini o‘zgartirgani kabi).

🔹 Har qanday yangi mahsulot disruptivmi?
Yo‘q. Ba’zida innovatsiya faqat mavjud narsani yaxshilaydi (masalan, yaxshiroq kamera qo‘shilgan telefon). Disruptive bo‘lishi uchun eski tizimni butunlay o‘zgartirishi kerak.

🔹 Odamlarga foydasi nimada?
Ko‘pincha narxlar tushadi, qulaylik oshadi va imkoniyatlar kengayadi.

#Qanday Aniqlash Mumkin?

Disruptive innovatsiyalar odatda:

• Dastlab kichik auditoriyaga xizmat qiladi
• An’anaviy kompaniyalar tomonidan e’tiborsiz qoldiriladi
• Sekin-asta asosiy bozorga kirib, hammani o‘zgarishga majbur qiladi

#Bugungi Disruptive Innovatsiyalar

• Fintech: Mobil to‘lov tizimlari (PayPal, KakaoPay) banklarga raqobat qilmoqda.
• Onlayn ta’lim: Coursera va Udemy universitet modelini o‘zgartirmoqda.
• AI: ChatGPT kabi vositalar turli kasblarga ta’sir ko‘rsatmoqda.

#Yakuniy Fikr

Disruptive Innovation — bu kichkina boshlanadigan, lekin katta tizimlarni ag‘darib tashlaydigan kuchdir.